klimaat

Concurrentie: Wie het eerste boven is!
Welkom in het tropisch regenwoud. Hier is altijd voldoende water en het is er jaarrond warm. De plantengroei is dan ook weelderig. Het kan niet op voor de planten, zou je denken. Maar de concurrentie is moordend. De race naar het licht zorgt voor steeds hogere bomen. Sommigen duiken onder, zij sturen hun takken in de breedte en maken hun blad extra groen om het beetje licht dat nog doordringt, efficiënt te benutten. Anderen, zogenaamde epifyten, reizen af naar boven in de bomen en nestelen zich in de kroon, liften mee op reuzen om toch bij het licht te kunnen komen. De regenwouden behoren tot de meest soortenrijke plaatsen op aarde. Duizenden plantensoorten zijn geëvolueerd en hebben er een niche, een plekje gevonden.

Aanpassing: Wie niet sterk is moet slim zijn.
Het is bar en boos. De woestijn ís geen plek voor een plant, die leeft van water en de lucht. Toch treffen we ook in de droge gebieden diverse soorten planten aan. Hun stengels en bladeren zijn vaak dik en sappig. Dit uiterlijk is zelfs zo overheersend, dat we snel geneigd zijn te denken dat deze ‘cactussen en vetplanten’ allemaal familie zijn. Het tegendeel is echter waar. Onder druk van de klimatologische omstandigheden hebben verschillende soorten uit diverse hoeken van het plantenrijk zich op een vergelijkbare manier aangepast aan droge omstandigheden en zijn op elkaar gaan lijken. Dit noemen we convergente evolutie. Zo ontstonden op verschillende werelddelen planten die zich staande kunnen houden in de droge woestijnen.

Dynamiek: Uithuilen en opnieuw beginnen.
Op de Kaap heerst de dynamiek van grote tegenstellingen: de zomers zijn te droog voor plantengroei, maar in de winter is er water in overvloed. Koud en nat is het, maar dat brengt de planten juist tot bloei. Ook waait het vrijwel altijd. In de droge zomer brengt dat een risico met zich mee. De gortdroge heideachtige struiklaag vat gemakkelijk vlam en zo’n bosbrand verspreid zich als een lopend vuurtje over honderden kilometers. Deze branden zijn een natuurlijk verschijnsel in de Kaap, ze zijn een onmisbaar onderdeel in de levenscyclus. Na een brand begint alles opnieuw. Eerst de bolgewassen, dan eenjarigen, vervolgens de struiken, die langzaam uitgroeien tot een flinke portie brandstof. Na zeven jaar is het ecosysteem weer klaar om te branden.
Bij elke brand wordt alle concurrentie uitgeschakeld. De vloer is ‘kaal’. Nieuwelingen op het evolutionaire toneel hebben evenveel kans om een plekje in het ecosysteem te bemachtigen als de oude garde. Kleine veranderingen in de soorten krijgen ook de ruimte om zich te bewijzen. Doordat het klimaat in dit gebied al eeuwenlang constant is, sterven er weinig soorten uit. Het resultaat is dat dit een van de meest soortenrijke gebieden op aarde is, een ‘biodiversity hotspot’ en een botanische parel.